نشانه های خرابی گیربکس

گیربکس یک جزء مکانیکی است که به زبان ساده برای تغییر سرعت (RPM) و افزایش گشتاور موتور استفاده می شود و از یک سر به موتور متصل می شود. شفت موتور از طریق چرخ دنده به گیربکس متصل می شود. گیربکس نسبت دنده، سرعت و گشتاور را تعیین می کند. اما چرا داشتن گیربکس ضروری است؟ برای تثبیت و حفظ دور موتور. در حقیقت نیروی تولید شده توسط پیشرانه، باید توسط یک سیستم انتقال دهنده، به چرخ‌ها منتقل شود.

رانندگی با گیربکس معیوب نه تنها رانندگی خشن و پرشتابی را برای شما به ارمغان می آورد، بلکه می تواند باعث توقف خودرو در وسط جاده شود.

نشانه های خرابی گیربکس

گیربکس ماشین چیست؟

گیربکس یکی از عامل های انتقال دهنده نیرو است. تولید کننده نیروُ موتور یا پیشرانه است. انتقال دهنده هم سیستمی شکل پذیر از بخش‌های گوناگون است که عمل انتقال نیرو را در کنار هم و به صورت مداوم انجام می‌دهند. نیروی  ایجاد شده توسط پیشرانه، باید توسط یک سیستم انتقال دهنده، به چرخ‌ها منتقل شود. سه بخش اصلی این سیستم انتقال دهنده شامل کلاچ، جعبه دنده و دیفرانسیل هستند که در میان آنها جعبه دنده از ارزش ویژه‌ای برخوردار است. جعبه‌دنده را اصطلاحا gearbox هم می‌گویند.

هنگامی که احتراق در موتور شما اتفاق می افتد، نیرو به میل لنگ منتقل می شود که هزاران بار در دقیقه می چرخد. با این حال، این برای چرخ ها بسیار سریع است، بنابراین گیربکس قدرت را به سرعتی تبدیل می کند که چرخ ها می توانند مدیریت کنند. یک گیربکس معمولی دارای چرخ دنده های متعدد با دندانه های به هم پیوسته است که به شفت خروجی متصل می شوند.

گیربکس چیست؟

هنگام رانندگی با سرعت کمتر یا سربالایی از دنده های پایین تر استفاده می شود. دنده های پایین دارای چرخ دنده های بزرگتری هستند که به موتور اجازه می دهد گشتاور بیشتری را به چرخ ها برساند. در سرعت های بالاتر به جای آن از دنده های بالاتر استفاده می شود. دنده‌های بالا دارای چرخ دنده‌های کوچک‌تری هستند که سرعت بیشتر و گشتاور کمتری را ارائه می‌دهند و به رانندگی نرم و مصرف سوخت بهتر در بزرگراه کمک می کنند.

علائم خرابی گیربکس خودرو

یک گیربکس معمولاً می تواند بیش از 150000 کیلومتر یا در طول عمر خودرو با نگهداری مناسب دوام بیاورد. با این حال، مواقعی وجود دارد که گیربکس ممکن است عملکرد نادرست داشته باشد، مانند عادات بد رانندگی و نگهداری ضعیف. با دانستن علائم خرابی گیربکس می توانید مشکلات گیربکس را زود تشخیص دهید و از نیاز به تعمیرات اساسی اجتناب کنید.

در ویدیو زیر مشکلات رایج گیربکس توضیح داده شده است.

بوی سوختگی از محفظه موتور

اگر بویی مانند لاستیک سوخته یا دود از موتور خود خارج می شود، می تواند نشان دهنده برخی مشکلات در گیربکس باشد زیرا مایع گیربکس سوخته بوی تند منحصر به فردی دارد، شبیه به سوختن لاستیک. اگر این بو همراه با نشت مایع باشد، نشانه آن است که سطح مایع گیربکس شما می تواند به طور خطرناکی پایین باشد که می تواند منجر به اصطکاک روی دنده ها شود که می تواند منجر به گرم شدن بیش از حد گیربکس و آتش گرفتن شود.

در برخی موارد، بوی سوختگی نیز می‌تواند ناشی از مشکلات رادیاتور یا ناکافی بودن روغن موتور باشد. اگر بوی غیرعادی از موتور استشمام کردید، بلافاصله آن را بررسی کنید.

بوی سوختگی از محفظه موتور

صداهای غیرمعمول از جعبه دنده

یکی دیگر از نشانه های معیوب بودن گیربکس، شنیدن صداهای غیرعادی به خصوص هنگام تعویض دنده است. از آنجایی که صدها قطعه در جعبه دنده وجود دارد، حتی یک یاتاقان فرسوده یا شل می تواند صداهای غیرمنتظره ای ایجاد کند.

اغلب اوقات، یک گیربکس اتوماتیک معیوب صداهای زمزمه، ناله یا وزوز ایجاد می کند، در حالی که یک گیربکس دستی تمایل به تولید صداهای خشن تر دارد. توجه داشته باشید که این صداها همچنین ممکن است نشان دهنده مشکلات موتور، محور محرک یا اگزوز باشند، بنابراین باید وسیله نقلیه خود را بررسی کنید تا مشکل را مشخص کنید.

عدم پاسخگویی هنگام تعویض دنده

مشکل در تعویض دنده اغلب نشانه ای از معیوب بودن گیربکس است که می تواند به دلایل مختلفی مانند

• اختلال در عملکرد دنده
• خراب بودن سنسور الکترونیکی
• کاهش و کم شدن روغن واسکازین گیربکس
• نامناسب بودن کیفیت روغن واسکازین
• مستهلک بودن سیستم کلاچ خودرو
• استهلاک دنده‌های برنجی

 ایجاد شود. در خودروهایی که دارای گیربکس اتوماتیک هستند، ممکن است زمانی که از درایو به پارک تعویض می‌کنید، زمان درگیر شدن دنده تاخیر داشته باشد.

عدم پاسخگویی هنگام تعویض دنده

در یک گیربکس دستی، تعویض دنده بدون واکنش می تواند منجر به قطع ارتباط بین دور موتور در دقیقه RPM  و سرعت و حرکت واقعی خودرو شود. این بدان معناست که دور موتور می تواند بالا باشد اما خودرو شتاب نمیگیرد.

دنده هنگام تعویض دنده گیر می کند

اگر گیربکس شما به دنده نمی رود، ممکن است به دلیل مشکلات مختلفی باشد.

• کاهش سطح واسکازین گیربکس
• خرابی سنسور الکترونیکی
• خرابی کلاچ
• تنظیم نبودن دنده‌ها
• خرابی سیستم الکترونیکی
• خرابی حلقه همگام‌ساز

از جمله دلایلی هستند که باعث جا نرفتن دنده هنگام تعویض دنده می شوند. جا نرفتن دنده هنگام تعویض از مشکلات جدی مربوط به گیربکس است، بنابراین باید بلافاصله گیربکس خود را تعمیر کنید زیرا تاخیر در آن می تواند منجر به نیاز به تعویض گیربکس شود.

دنده هنگام تعویض دنده گیر می کند

جابه جایی و لغزش دنده

لغزش دنده زمانی اتفاق می‌افتد که دنده بین دنده‌ها ناگهان به حالت خلاص می‌لغزد بدون اینکه خودتان دنده‌ها را تعویض کنید. لیز خوردن دنده معمولاً درست پس از تعویض دنده اتفاق می‌افتد و معمولاً به حالت خلاص می‌لغزد که بسیار خطرناک است زیرا می تواند باعث شود که ماشین ناگهان از حرکت باز بماند یا به سمت جلو پرش کند و راننده و اطرافیان را به خطر بیندازد.

در گیربکس دستی، لیز خوردن دنده اغلب به دلیل فرسوده بودن کلاچ ایجاد می شود، در حالی که در گیربکس اتوماتیک، لیز خوردن می تواند در اثر سایش و پارگی قسمت های مختلف مانند صفحات کلاچ و باندهای انتقال ایجاد شود. بسیاری از گیربکس های مدرن دارای ویژگی ایمنی به نام “حالت لنگی” یا “حالت ایمن” هستند و زمانی که کامپیوتر مشکلی را در گیربکس تشخیص دهد، برای جلوگیری از لغزش بیشتر، فقط یک دنده را به‌طور پیش‌فرض تنظیم می‌کند و به شما این امکان را می‌دهد با خیال راحت به یک تعمیرگاه نزدیک بروید.

برخی دیگر از علائم لیز خوردن دنده عبارتند از: تاخیر در شتاب گیری، صداهای عجیب و غریب، و به طور کلی واکنش خشن هنگام تلاش برای تعویض دنده.

شل بودن کلاچ

خودروهای دارای گیربکس دستی تنها خودروهایی هستند که در صورت بروز مشکل در گیربکس، کلاچ کششی یا کلاچ شل را تجربه می کنند.

کلاچ شل، کلاچی است که وقتی راننده پدال کلاچ را فشار می‌دهد، دیسک را از فلایویل جدا نمی‌کند و باعث کشیدگی کلاچ می شود. گیربکس دستی نیز ممکن است در برخی موارد از دنده خارج شود. اگر پدال کلاچ خیلی شل باشد، دیسک کلاچ رها نمی شود و موتور نمی تواند نیرویی را به پیشرانه منتقل کند و در نتیجه صدای خراش ایجاد می شود. خوشبختانه، مشکل زیاد جدی نیست و برطرف کردن آن هم در مقایسه با دیگر مشکلات مربوط به گیربکس، هزینه‌بر نیست. در اغلب موارد، مشکل به شل شدن بیش از حد پدال کلاچ مربوط می‌شود. وقتی کابل یا اتصال بین پدال و دیسک کلاچ زیاد آزاد باشد، کلاچ اهرم کافی برای جدا کردن دیسک از فلایویل را در اختیار ندارد.

شل بودن کلاچ

روشن شدن چراغ هشدار گیربکس

روشن شدن چراغ هشدار گیربکس اغلب نشانه واضحی از وجود مشکل در گیربکس خودرو است. چراغ هشدار به سنسورهایی پاسخ می‌دهد که می‌توانند لرزش‌های جزئی و غیرعادی را که ممکن است متوجه آن‌ها نباشید، تشخیص دهند و در نقاط مهم جعبه دنده قرار دارند. بنابراین، هنگام روشن شدن چراغ هشدار، هرگز نباید آن را نادیده بگیرید. در عوض، خودروی خود را بلافاصله به نمایندگی های معتبر برده و بخواهید آن را بررسی کنند.

روشن شدن چراغ هشدار گیربکس

روشن شدن چراغ چک موتور

وسیله نقلیه شما تعدادی سنسور دارد که می تواند مشکلات گیربکس را تشخیص دهد. چراغ چک موتور برای هشدار دادن به تعدادی از مشکلات احتمالی ماشین شما در نظر گرفته شده است و باید به سرعت دلیل آن بررسی شود.

اگر سیستم هر گونه مشکلی در سیستم انتقال را شناسایی کند، موتور چک را روشن می شود و نادیده گرفتن این هشدار می تواند هزینه های زیادی را به صاحب خودرو متحمل کند.

روشن شدن چراغ چک موتور

نشتی مایع گیربکس

مایع گیربکس برای خنک نگه داشتن گیربکس خودرو و روغن کاری آن کار می کند. همچنین به عنوان یک مایع هیدرولیک برای درگیر کردن چرخ دنده ها عمل می کند. اگر نشتی مایع گیربکس دارید، گیربکس روغن کاری کافی نخواهد داشت. افزایش اصطکاک می تواند دنده ها را فرسوده کند و در نهایت باعث گرم شدن بیش از حد گیربکس شود.

اگر ردی از مایع قرمز روشن در زیر خودرو مشاهده کردید، نشانه نشت مایع گیربکس است. با این حال، اگر مایع نشت‌شده قهوه‌ای تیره یا سیاه است و بوی لاستیک سوخته می‌دهد، ممکن است مایع انتقال سوخته باشد. در صورت مشاهده موارد فوق ممکن است مشکلات جدی در گیربکس وجود داشته باشد که باید به سرعت بررسی شود. اگر متوجه مایعات مشکوک در زیر خودروی خود شدید، به سادگی میله گیربکس را بررسی کنید تا مشخص کنید سطح روغن گیربکس پایین آمده است یا خیر.

نشتی روغن گیربکس

روش های تعمیر و نگهداری از گیربکس اتوماتیک

گیربکس از قطعات مهم خودرو است و در صورت خرابی باید هزینه بالایی را برای جایگزینی آن پرداخت کرد. نگهداری و بررسی مداوم و منظم باعث افزایش طول عمر و کارکرد مناسب گیربکس شده و از خرابی زودهنگام آن جلوگیری می کند.

روغن گیربکس را به طور مرتب چک کنید

درست مانند روغن موتور خود، باید به طور دوره ای سطح و وضعیت مایع گیربکس را بررسی کنید. اگر سطح مایع گیربکس شما پایین است، ممکن است به این معنی باشد که برای سرویس گیربکس دیر شده یا نشتی در گیربکس خود دارید. همچنین علاوه بر بررسی سطح روغن گیربکس، سلامت آن را نیز بررسی کنید. روغن گیربکس باید شفاف، قرمز روشن و بوی کمی شیرین داشته باشد. اگر متوجه شدید که مایع رنگ تیره و بوی تند دارد، وقت آن است که فورا آن را عوض کنید.

روغن گیربکس را به طور مرتب چک کنید

با لاستیک زاپاس به مدت طولانی رانندگی نکنید

در بیشتر خودروها، لاستیک زاپاس باریکتر از لاستیک های معمولی است تا در صندوق عقب جا شود. ممکن است رانندگی با لاستیک زاپاس کار اشتباهی به نظر نرسد. با این حال، درصورتی که مسافت زیادی را با آن رانندگی کنید ممکن است ناآگاهانه به گیربکس خودرو آسیب وارد کنید. دلیل این امر این است که رانندگی با لاستیک های نامتناسب به گیربکس خودرو و سایر اجزای پیشرانه فشار وارد می کند. رانندگی با لاستیک‌های نامتناسب نیز می‌تواند بر روی هم‌ترازی چرخ‌ها تأثیر بگذارد زیرا نیروی نابرابر روی چرخ‌ها و سیستم تعلیق وارد می‌شود.

با لاستیک زاپاس به مدت طولانی رانندگی نکنید

پیشنهاد میکنیم مقاله نحوه انتخاب تایر خودرو را نیز مطالعه نمایید.

از روغن گیربکس مناسب استفاده کنید

شاید روغن گیربکس مانند روغن موتور نیاز به تعویض در فواصل زمانی کوتاه را نداشته باشد، اما تعویض آن و استفاده از یک جنس با کیفیت اهمیت بسیار بالایی دارد؛ چراکه روغن گیربکس یا همان واسکازین با هدف کاهش سر و صدا، کاهش درجه حرارت و روان سازی قطعات گیربکس بکار می رود. حالا در صورتی که این روغن کیفیت مناسبی نداشته و یا میزان آن در خودرو کم باشد، دیگر نمی تواند آن طور که باید وظیفه خود را انجام دهد، در نتیجه به مرور زمان قطعات گیربکس دچار خوردگی و آسیب دیدگی می شوند.

هر گیربکس خودرو برای کارکرد بهینه به مایع مناسبی نیاز دارد که توسط سازنده مشخص شده است. از آنجایی که مایعات انتقال مختلف حاوی مواد افزودنی و مشخصات متفاوتی هستند، ممکن است برخی از مایعات با گیربکس شما سازگار نباشند. بنابراین، حتما دفترچه راهنمای مالک خود را بررسی کنید و توجه داشته باشید که آیا به مایع گیربکس دستی نیاز دارید یا مایع گیربکس اتوماتیک.

از روغن گیربکس مناسب استفاده کنید

تعمیر و نگهداری منظم گیربکس خود را انجام دهید

تعمیر و نگهداری منظم نه تنها عملکرد روان گیربکس شما را تضمین می کند، بلکه طول عمر آن را نیز افزایش می دهد. از آنجایی که فاصله سرویس گیربکس بین مدل‌های خودرو متفاوت است، می‌توانید دفترچه راهنمای مالک خود را بررسی کنید تا از فاصله زمانی سرویس‌دهی توصیه‌شده برای خودروی خود مطلع شوید. گیربکس یا سرویس انتقال معمولاً شامل این مراحل است:

• بررسی گیربکس و سایر اجزاء آن
• بررسی و تعویض مایع انتقال
• تعویض فیلتر روغن جعبه دنده